Twee scholen op een binnenterrein in Rotterdam

In de zomer van 2024 onderzocht ik in opdracht van de gemeente Rotterdam twee scholen op één binnenterrein in Rotterdam tussen de Beukelsdijk en de Essenbrugsingel.

Luchtfoto vanuit het noordwesten (bron: KLM Aerocarto, Stadsarchief Rotterdam, 4232_XVII-56-00-01).

Het ontwerp voor een “school voor G.L.O. aan den Essenburgsingel” (gewoon lager onderwijs) van de Dienst Gemeentewerken Rotterdam dateert uit 1913 (hieronder rechts). Het werd een school van het type “gangschool” met drie bouwlagen en een verwarmingskelder. Er kwam een gang van noord naar zuid met aan de noordkant de entree bij het poortje onder de bebouwing aan de Essenburgsingel (al werd deze bebouwing pas in 1919 gebouwd). Aan de westkant van de gang kwamen een trappenhuis, toiletten, naast de entree een kantoortje en op de bouwlagen daarboven een opslagruimte. Aan de oostkant kreeg elke bouwlaag vier klaslokalen met elk drie vensters. De klaslokalen werden onderling verbonden met deuren.

Plattegronden uit 1914 en 1913 (bron: Stadsarchief Rotterdam) met foto’s uit 2024.

Het ontwerp voor een “bewaarschool aan den Beukelsdijk” (voor kinderen van 3 to 6 jaar) van de Dienst Gemeentewerken Rotterdam dateert uit 1914 (hierboven links). Het werd een school van het type “gangschool” met één bouwlaag in een U-vorm. Er kwam een U-vormige gang rond een binnenplaats aan de zuidkant, met aan het uiteinde van de westelijke poot de entree bij het poortje tussen de bebouwing aan de Beukelsdijk. Aan de westkant van de gang kwamen vier klaslokalen en aan de oostkant twee klaslokalen en een waschlokaal met op de kop van de gang een groter speellokaal. Aan de zuidkant van de dwarsgang kwamen ook twee grote speellokalen aan weerszijden van een waschlokaal. Aan de noordkant van de dwarsgang kwamen de toiletten, opslagruimtes en een kamer voor het Hoofd van de school. De klaslokalen waren drie vensterassen breed en waren onderling verbonden met deuren. De grotere speellokalen waren vijf vensterassen breed.

Oorspronkelijke interieurafwerkingen in de onderzochte scholen, die kenmerkend zijn voor schoolgebouwen op binnenterreinen van voor 1940.

Door de vergelijking met andere scholen op binnenterrein in Rotterdam uit dezelfde periode (zie het scholenonderzoek Rotterdam), kan geconcludeerd worden dat de scholen aan de Beukelsdijk en de Essenburgsingel typerend zijn voor dit type schoolgebouw. Dit geldt zowel voor het stedenbouwkundige ensemble, als voor de opzet van de plattegrond, als voor de vormgeving van het exterieur en het interieur.

Rond 1920 verhuisde de in 1916 opgerichte Montessorischool naar een deel van het gebouw van de openbare bewaarschool aan de Beukelsdijk. De school zou steeds verder uitbreiden en heeft nu beide gebouwen in gebruik.

In de loop der tijd vonden verschillende wijzigingen plaats. De oorspronkelijke opzet bleef echter duidelijk herkenbaar en zelfs een deel van de oorspronkelijke interieurafwerkingen (in de verkeersruimtes) is nog aanwezig.