Herenhuis te Amsterdam

In de zomer van 2021 onderzocht ik voor een particulier een herenhuis schuin achter het Rijksmuseum in Amsterdam.

Ontwerptekening van de voorgevels uit 1896 met verschillende varianten van de detaillering (bron: Stadsarchief Amsterdam / L. Beirer).

In 1896 kocht architect-ontwikkelaar Ludwig Beirer (1848-1915) drie percelen schuin achter het Rijksmuseum. Beirer bouwde in deze periode veel herenhuizen en villa’s in Zuid en was eerder hoofdopzichter geweest bij de bouw van het Rijksmuseum. Hij maakte zelf het ontwerp voor de drie panden. De schilderachtige architectuur van de straatgevels past precies binnen zijn oeuvre, met de terugkerende onderdelen zoals verschillende kleuren baksteen, erkers, portieken en topgevels.

Elk pand kreeg een beneden- en bovenwoning. Dit onderzoek betrof enkel één van de benedenwoningen. Het interieur werd uitgevoerd met marmer in de gang, paneeldeuren met geprofileerde architraaflijsten, rijke stucplafonds, marmeren schoorsteenmantels, suitestellen en paneellambriseringen onder de vensters.

De enige verbouwing waarvan een bouwvergunning in het archief aanwezig is stamt uit 1928 toen het middelste souterrainvenster in de zijgevel werd verbreed tot een driedelig venster. Wijzigingen die waarschijnlijk in de eerste helft van de twintigste eeuw plaatsvonden zijn het bouwen van twee keukenkasten, het bouwen van een houten hokje tegen de achtergevel, het aanleggen van centrale verwarming met lederadiatoren, het leggen van een parketvloer in de voorkamer op de bel-etage, de keuken verplaatsen naar de kleine kamer achterin op de bel-etage en het bouwen van een kast in de kleine kamer achterin op de verdieping.

In de tweede helft van de twintigste eeuw werden veel interieurafwerkingen vernieuwd, deuren werden vervangen, de toiletten in het souterrain en op de bel-etage werden vergroot tot badkamers, de schouwen op de eerste verdieping werden verwijderd, in het souterrain werden twee vensters dichtgemaakt en een deel van de ramen werd vervangen en/of van dubbel glas en/of van voor- of achterzetramen voorzien.