Marineterrein Amsterdam

Voor het Rijksvastgoedbedrijf onderzocht ik eind 2020 de historische gebouwen op het Marineterrein in Amsterdam. Het onderdeel was onderdeel van een totaalonderzoek van het hele terrein in samenwerking met Johanna van Doorn en Evenlien van Es.

De geschiedenis van met Marineterrein vindt haar oorsprong in 1655 toen de Admiraliteit van Amsterdam op het eiland Kattenburg een scheepswerf liet aanleggen voor de bouw van oorlogsschepen naar ontwerp van stadsarchitect Daniël Stalpaert.

Boven: ontwerptekening van het Poortgebouw uit 1656 (bron: Stadsarchief Amsterdam). Onder: fotocollage van de gevel in 2020.

Ik onderzocht het Poortgebouw uit 1656 naar ontwerp van Daniël Stalpaert en de muur in het verlengde daarvan langs de Kattenburgerstraat. Aan de andere kant van het terrein onderzocht ik de negentiende-eeuwse Scheepstimmerwerkplaats langs het Oosterdok en het Zeekadetkopsgebouw uit 1950.

De diagonale zoldervloer in de Scheepstimmerwerkplaats. 

De Scheepstimmerwerkplaats uit circa 1870 bevat een opmerkelijke constructie: een diagonaal gelegde zoldervloer. De logica hiervan is onduidelijk. Deze manier van leggen zorgt voor vrij veel zaagverlies, vooral bij de luiken die wel recht zijn. Het zal geen decoratieve functie gehad hebben, gezien het utilitaire karakter van het gebouw. De reden zal dus bouwtechnisch zijn. Mogelijk was het een soort experimentele constructie om het gebouw meer stabiliteit te geven (een soort windverband in de vloer). Het gebouw stond op een dam vlak langs de kade, waardoor extra stabiliteit mogelijk gewenst was. Het lijkt er echter op dat het geen succesvol experiment is geweest. Navraag bij verschillende collega-bouwhistorici leverde vooral veel verwondering en vragen op.

Over deze vloer schreef ik een klein artikel in de nieuwsbrief van de Stichting Bouwhistorie Nederland om andere collega’s te vragen of ze bekend zijn met een dergelijke constructie. Ik ben benieuwd naar de reacties!

Het Zeekadetkopsgebouw uit 1950.