Hogendijk 62-64 te Zaandam

Bouwhistorische verkenning Hogendijk 62-64 te Zaandam

In 2018 heb ik een bouwhistorische verkenning van het pand Hogendijk 62-64 te Zaandam gemaakt. Vooral het historische interieur maakt dit pand interessant.

Het pand ligt aan de Hogendijk, een middeleeuwse zeewering die in de Russische buurt van Zaandam ligt. Het pand werd gebouwd in 1655 door de gebroeders Jan en Cornelis Hendrikus Cardinaal, groot scheepmakers te Zaandam. Halverwege werd het pand opgedeeld door middel van een metselwerkwand waarin aan beide kanten schouwen werden opgenomen. De broers bewoonde het pand beide met hun gezin, de een voor en de ander achter. De gevels van het souterrain en de begane grond waren van metselwerk maar de geveltoppen van hout.

Het pand kreeg een eikenhouten constructie met enkelvoudige balklagen. Onder twee balken stonden op de begane grond muurstijlen met korbelen en onder de balken daartussen bevinden zich alleen consoles. Op de zolder bevonden zich dekbalkspanten met gezaagde krommers. Op de begane grond en zolder bevond zich langs de volledige westwand een betimmering met bedsteden en twee spiltrappen. Vermoedelijk werd het voorhuis al direct voorzien van een wandbetimmering waarmee het voorste deel werd afgescheiden. Over de verdere indeling van het pand is niets bekend.

In het begin van de 19e eeuw werd de topgevel van het pand voorzien van een voorschot met zijpilasters en bekroond met een fronton, een voordeur met kussenpanelen en bovenlicht en waarschijnlijk zes-ruits schuiframen in de oostgevel. In 1881 werd een aanvraag gedaan voor een verbouwing tot winkelhuis met in het souterrain een hoefsmederij. Er is echter geen tekening van deze verbouwing bekend.

In 1931 werd aan de zuidkant een lager deel aangebouwd. Met deze aanbouw werd qua materiaal en constructie aangesloten op het bestaande pand. Tegen de zuidwand werd een schouw geplaatst. Een foto van rond 1940 laat zien dat op het raam van de voorkamer het woord Antiquities staat. Op de muur rechts van de voordeur staat Amstelbieren, Mineraalwaterfabriek, bierbottelarij. W. Bes. pz geschilderd. De precieze indeling van het pand in deze fase is niet bekend.

In 1968 kocht de gemeente Zaandam het pand. In 1970 werd een plan gemaakt voor restauratie en verbouwing ten behoeve van de afdeling Heemkunde. Het eerste restauratieplan uit 1970 was vrij ingrijpend, maar later werd een nieuw, meer behoudend, plan gemaakt. Reconstructie werd bij deze restauratie niet geschuwd, onder andere kruiskozijnen en een dakkapel werden gereconstrueerd. Daarnaast werden sommige onderdelen (vooral betimmering) te slecht bevonden om te behouden en werden deze onderdelen geheel vernieuwd (conform bestaande toestand). Vrijwel alle kozijnen en ramen werden (deels) vernieuwd en de vensters in de aanbouw werden naar boven verplaatst. Een aantal vensters werd dichtgemetseld. Op de begane grond waren de grootste wijzigingen het verwijderen van delen van de bedsteewand ten behoeve van de reconstructie van kruiskozijnen. Op de zolder werd de spiltrap naar de vliering verplaatst en werd een dakkapel gereconstrueerd.

In 1989 verkocht de gemeente het pand aan Ortho Center Hoorn die er een praktijk vestigde. In een kleine verbouwing werd in het souterrain een ruimte afgescheiden en werd een glazen portaal achter de voordeur gemaakt. Verder veranderde er voor zover bekend niets.