Hollandsche Manege te Amsterdam

Bouwhistorische verkenning Hollandsche Manege te Amsterdam

In opdracht van Stadsherstel Amsterdam NV heb ik begin 2018 een bouwhistorische verkenning van de Hollandsche Manege in Amsterdam gemaakt.

De Hollandsche Manege wordt in 1881 gebouwd in een bouwblok ten noorden van het Vondelpark (aangelegd tussen 1864 en 1877). De Hollandsche Manege ligt tussen de huidige Vondelstraat en de Overtoom.

De manege wordt ontworpen door de architect A.L. van Gendt. Op de begane grond van een daartoe aangekochte woning aan de Vondelstraat wordt een poort gemaakt die toegang geeft tot de manege op het terrein daarachter. Boven de poort wordt de woning van de beheerder gerealiseerd. De tuin van de woning wordt voorzien van een glazenkap en ingericht als wintertuin.

Via de vestibule in het voorgebouw bereikt men de opstijgplaats bij de rijbaan. Op de begane grond van het voorgebouw worden tevens een herenkleedkamer, kantoor, toiletten en trappenhuis gerealiseerd. Op de verdieping is plaats voor de foyer en de dameskleedkamer. Aan de foyer is een tribune voor de rijbaan gesitueerd. Aan de andere kant van de rijbaan is eveneens een verhoogde tribune en langs de zijkanten van de rijbaan zijn lage tribunes. Aan weerszijden van de rijbaan worden stallen gerealiseerd, beide met een aangebouwde zadelkamer.

Plattegrond en doorsneden uit 1881. (Collectie Stadsarchief Amsterdam: bouwtekeningen).

In de loop der tijd vinden verschillende kleine wijzigingen plaats. Vanaf 1961 tot 1980 wisselt het pand meermalen van eigenaar. Allen kopen zij de manege als speculatieobject met als doel de sloop van het complex. Aan onderhoud wordt in deze jaren vrijwel niets gedaan. In 1969 worden de koetshuizen aan de Overtoom en de stallen aan de oostkant gesloopt. Het terrein aan de Overtoom blijft grotendeels onbebouwd, waardoor de manege vanaf nu zichtbaar is vanaf de Overtoom. In 1982 worden aan weerszijden hiervan woonblokken neergezet.

In 1974 wordt het complex aangewezen als rijksmonument en in 1980 wordt het gekocht door de gemeente Amsterdam. In de jaren ‘80 vindt een verbouwing/restauratie plaats.

Ondanks kleine wijzigingen is de manege met zijn sobere exterieur, maar des te rijker gedecoreerde interieur, zeer gaaf bewaard gebleven.